Twee identieke kantoren, beide perfect verlicht volgens de norm. Toch kan het ene kantoor veel meer energie verbruiken dan het andere. Het verschil? De armatuurkeuze. Terwijl de NEN-normen alleen lichtniveaus voorschrijven, niet het energieverbruik, ligt hier je grootste kans op besparing. Karl Gerritsma, Hoofd Binnendienst bij Attiva, duikt in de tweede pijler van energiezuinige verlichting: armatuurrendement als multiplier voor energiebesparing.
De vrijheid die de norm je geeft
In mijn septemberblog over de vier pijlers van energiezuinige verlichting schreef ik al dat de NEN-normen uitsluitend lichtwaarden specificeren, niet het energieverbruik. Die 500 lux voor je kantoor? Die kun je met heel verschillende armaturen bereiken – sommige verbruiken veel meer energie dan andere voor hetzelfde resultaat. De norm maakt het niet uit – je portemonnee wel.
Deze vrijheid creëert kansen. Want waar de meeste mensen denken dat LED automatisch zuinig is, ligt de werkelijkheid genuanceerder. De spreiding in armatuurrendement is enorm: van 80 tot wel 160 lumen per watt. Dat verschil van factor twee betekent in de praktijk: dubbel zoveel energie voor hetzelfde licht, of andersom gezien, de helft van de energiekosten bij de juiste keuze.
Lumen per watt: de multiplier die telt
Laat ik dat concreet maken. Neem onze populaire inbouw-downlights – we hebben er wel vijftig series van. De instapmodellen halen 80 tot 90 lumen per watt. Prima producten, scherp geprijsd, doen wat ze moeten doen. Maar we hebben ook downlights die 160 lumen per watt halen. Zelfde montagewijze, passen in hetzelfde plafond, geven evenveel licht.
Wat betekent dat in de praktijk? Voor dezelfde hoeveelheid licht heb je met die hoogwaardige armaturen maar de helft van het vermogen nodig. Bij een gangzone, werkplek of magazijn – het principe blijft hetzelfde. Halveer het wattage, halveer de energiekosten.
De verborgen kosten van ‘goedkoop’
Maar die hoogwaardige armaturen zijn duurder, hoor ik je denken. Klopt. Een downlight met 160 lumen per watt kost meer dan een met 80 lumen per watt. Maar kijk verder dan de aanschafprijs.
Die ‘goedkope’ armatuur verbruikt de komende tien tot vijftien jaar twee keer zoveel energie. Tel de energiekosten over de levensduur op bij de aanschafprijs – de Total Cost of Ownership – en vaak blijkt die ‘dure’ armatuur goedkoper. En dan reken ik nog niet eens de lagere koelingskosten mee (minder wattage betekent minder warmte) of de mogelijk langere levensduur van hoogwaardige armaturen.
Rendement versus kwaliteit
Een kanttekening: het hoogste rendement is niet altijd de beste keuze. Kies je armaturen met extreem hoge lumen/watt-waarden, dan doe je soms concessies op andere vlakken, zoals lichtkleur of kleurweergave.
Het gaat om de juiste balans. In technische ruimtes, magazijnen en parkeergarages gaat efficiëntie vaak voor. In winkels, showrooms en vergaderruimtes weeg je andere factoren mee zoals sfeer en hoe natuurlijk kleuren worden weergegeven.
Nieuwe LED versus oude LED
Interessant detail: we vervangen nu LED-projecten van tien tot twaalf jaar geleden en behalen opnieuw 40 tot 50 procent energiebesparing. Die oude LED’s werken nog prima, maar de technologie heeft niet stilgestaan. Wat toen state-of-the-art was, is nu achterhaald.
Dit roept de vraag op: wanneer vervang je werkende LED-verlichting? Het antwoord hangt af van het huidige rendement, de branduren en de energieprijzen. Bij intensief gebruik en oude LED met lage lumen/watt-waarden kan vervanging zich verrassend snel terugverdienen.
Waar op te letten bij armatuurkeuze
Bij het selecteren van energiezuinige armaturen kijken we naar verschillende factoren:
De lumen/watt-verhouding is natuurlijk belangrijk – hoe hoger, hoe efficiënter. Maar ook de lumenbehoudfactor speelt een rol: hoeveel licht geeft het armatuur nog na jaren gebruik? Goede drivers en koeling verlengen niet alleen de levensduur maar verhogen ook de efficiëntie. En dimbare armaturen? Die kosten meer, maar kunnen extra energie besparen door gebruik op maat.
De volgende stap
Volgende maand duik ik in factor drie: optiekoptimalisatie. Want zelfs met 160 lumen/watt-armaturen kun je energie verspillen als het licht de verkeerde kant op schijnt. Ik laat zien waarom de keuze tussen diffuus en gericht licht je wattage per m² drastisch kan verlagen.
Meer weten?
Benieuwd welk armatuurrendement optimaal is voor jouw situatie? Neem contact op voor een rendementsvergelijking op maat.
Volg onze LinkedIn-pagina voor meer praktische tips over energiezuinige verlichting.
Karl Gerritsma is Hoofd Binnendienst bij Attiva met 15+ jaar ervaring in energiezuinige verlichtingsoplossingen.